Za fronta.cz:

Pod koniec wojny niewielka grupa amerykańskich pancerniaków dotarła do Velichovek prawdopodobnie celem negocjacji z Schörnerem. Nigdzie jednak nie zostało jeszcze opublikowane co było przedmiotem negocjacji.

Zadaniem misji było dostarczenie do sztabu Grupy Armii Środek, dowodzonego przez feldmarszałka Ferdinanda Schörnera, aktu kapitulacji Niemiec podpisanego 7 maja 1945 w Reims. Wysyłanie misji było najwyraźniej uzgodnione w Reims, gdzie Jodl zwrócił uwagę Dowództwu Sił Sojuszniczych, że niektóre jednostki niemieckie, zwłaszcza te walczące przeciwko Armii Czerwonej, mogą aktu kapitulacji nie przestrzegać. W związku z tym do sztabu Grupy Armii Środek miał być wysłany specjalny posłaniec OKW, który miał osobiście dostarczyć warunki kapitulacji.

W tym celu Brytyjczycy wysłali do Pilzna pełnomocnika Dönitza plk. Wilhelma Meyer-Detringa, którego miała amerykańska misja dowieźć do Velichovek, gdzie był sztab Grupy Armii Środek. Organizację misji powierzono pułkownikowi Robertowi H. Pratt'owi ze sztabu V Korpusu 3 Armii USA. W misji wzięli udział żołnierze 23 szwadronu zwiadu 16 Dywizji Pancernej. W jej skład wchodziło 5 wozów opancerzonych M8 Greyhound, trzy samochody terenowe, dwie limuzyny, samochód reporterski oraz sanitarka. Kolumna była dowodzona przez mjr. Carl'a O. Dowd'a, misji towarzyszyli dwaj wojskowi dziennikarze i korespondent agencji Reuters, a obecny miał być też czeski oficer. Trasa wiodąca ok. 200 km za uzgodnioną amerykańsko-sowiecką linię demarkacyjną prowadziła przez:
Žebrák, Zdice, Beroun,Řeporyje, Dušníky, Jinonice, Motol, Pragę, Hloubětín, Mochov, Sadską, Poděbrady, Chlumec nad Cidlinou, Hradec Králové, Hořice, Jaroměř.

W rozmowach ze stroną niemiecką w Velichovkách został przekazany akt kapitulacji, a Meyer-Detring miał przekazać rozkaz do wycofania się całej grupy armii na zachód. Niemieckia strona powina zważać na przebiegające czeskie powstanie, które przerwało drogi komunikacyjne i może powodować, że niektóre jednostki nie dotrzymają warunków kapitulacji. Co do negocjacji, które zakończyły się o 11 godz. istnieje duża niepewność, w szczególności w tym, czy był na nich obecny sam Schörner.
Niemiecki sztab opuścił Velichovky w kierunku Hořice -Mladá Boleslav – Litoměřice -Žatec, gdzie miała być nowa siedziba sztabu Grupy Armii Środek.

Schörnerovi udało się z terytorium Czech przedostać do Austrii samolotem Fi 156 Storch. Tam, w Tyrolu, był 17 maja 1945 zatrzymany przez Amerykanów, którzy po kilku dniach przesłuchania przekazali go Sowietom. W ZSRR, w 1952 r., został skazany na 25 lat pracy przymusowej, ale został w 1955 roku zwolniony, najpierw do NRD, a następnie do NRF, gdzie był w 1957 skazany na cztery i pół roku więzienia za nielegalne egzekucje domniemanych dezerterów pod koniec wojny. Zmarł w 1973 roku.

Amerykańska misja z Velichovek do Pilzna wróciła 8 w maja 1945 roku, początkowo w dwóch grupach - przez Hradec Králové, a druga przez Hořice i Ostroměř gdzie miał miejsce mały incydent z lokalnymi partyzantami. Pod Chlumce nad Cidlinou obie grupy połączyły się i przez Sadskou, Kralupy nad Wełtawą, Kladno, Beroun dotarły ok. 18 godziny do Pilzna. Co ciekawe, Armia Czerwona o misji nie miała żadnej wiedzy, a o obecności amerykańskich żołnierzy we wschodnich Czechach Sowieci dowiedzieli się ze zdjęć z jednego zakładu fotograficznego w Hradec Králové.

Jak wspominała właścicielka studio R. Vokřálová: "Kilka dni później, po przybyciu Armii Czerwonej, jej dowództwo dowiedziało się, że są zdjęcia Amerykanów w Hradec Králové. Sowiecki oficer odwiedził studio i kazał pokazać zdjęcia. Po ich zobaczeniu bardzo się zdenerwował, tłukł pięściami o stół i fotografie. Jednak, nikt nie rozumiał, co mówił. W końcu odszedł zabierając fotografie."

Jako ośrodek leczniczy uzdrowisko działało do 28 marca 1945 roku. Od tego dnia wszystkie budowle zostały skonfiskowane i przygotowane ppod sztab feldmarszałka Ferdynanda Schörnera. Pracownicy uzdrowiska zostali zwolnieni, pacjenci przemieszczeni w inne miejsca. Sztab liczył ponad tysiąc żołnierzy, więc zostały zajęte równierz i niektóre domy, gościniec, szkoła i inne. Uzdrowisko zostało szczelnie zamknięte. Na północ od Velichovek założono małe lotnisko.

8 maja do sztabu Schörnera przybył konwój 23 szwadronu zwiadu 16 Dywizji Pancernej 3 Armii USA. Dowodził nim pplk. Robert H. Pratt. Konwój przywiózł specjalnego pełnomocnika OKW pplk. Meyer-Detringa, który miał doręczyć Schörnerowi akt kapitulacji podpisany w Reims 7 maja 1945. Wkrótce po rokowaniach niemiecki sztab opuścił Velichovky. Również amyrekańska misja wróciła do zachodnich Czech.

Armia Czerwona jeszcze 9 maja walczyła pod Náchodem, dopiero 10 maja dotarła do Jaroměře. Velichovky były oficjalnie wyzwolone dopiero 11 maja 1945 roku.

Amerykanie w Velichovkách

Dowódca misji ppłk. Robert H. Pratt ze sztabu V Korpusu 3 Armii USA.

Z tyłu samochodu niemiecki parlamentarzysta płk. Wilhelm Meyer-Detring.

Dowódca misji ppłk. Robert H. Pratt , przy nim, obrócony tyłem pułkownik Wilhelm Meyer-Detring.

Po lewej dowódca misji ppłk. Robert H. Pratt, pośrodku obrócony tyłem płk. Wilhelm Meyer-Detring, po prawej dowódca konwoju 23-go Szwadronu Zwiadu 16-tej Dywizji Pancernej mjr Carl O. Dowd.

Amerykanie w Velichovkách:

Velichovky 9 maja 2015: